500 jaar na de ophanging van de 95 stellingen

Uitbeelding van het verhaal dat Luther zijn "95 stellingen" op de deur van de slotkerk te Wittenberg gespijkerd zou hebben (Ferdinand Pauwels, 1872)

In het kleine Duitse plaatsje Wittenberg zou de ijverige priester zijn tegenstand tegen de handel in aflaten op 31 oktober 1517 aan de kerkpoorten gehangen hebben. De "95 stellingen" stelden de handel in aflaten aan de kaak, een concept van de dominicaanse priester Johann Tetzel waardoor rijken de vergiffenis van hun zonden konden afkopen van de paus. Luther vond het onrechtvaardig dat rijken zo geen boetedoening moesten doen wanneer ze te biecht kwamen.

Wie kon vermoeden dat enkele acties van rooms Katholieke priesters tot zulk een grote verandering in het christendom zou zorgen.

Eerst was er de door Thomas Cranmer nietigverklaring van het huwelijk tussen Hendrik VIII en Catharina van Aragon die niet alleen aanleiding gaf tot de ëxcommunicatie van die bisschop maar ook koning Hendrik VIII tot hoofd van de katholieke kerk van Engeland deed uitroepen door het Engelse parlement in 153, alhoewel deze teruggedraaid werd in 1554 door koningin Mary Tudor. doch vijf jaar later werd die akte door de opvolgster, de protestantse Elizabeth I, terug bezegeld.

Maar door velen wordt de aanklacht van de wantoestanden in de katholieke Kerk in de 16de eeuw, door de augustijner broeder (1506) die het sacrament van de priesterwijding ontvangen had (1507), als beginpunt genomen van de Grote Verandering of Reformatie.
Maarten Luther ontwikkelde hij zich na zijn benoeming in 1508 tot hoogleraar in de moraaltheologie aan de Universiteit van Wittenberg tot een persoon die niet op zijn mond gevallen was en de Kerk van Rome op de vingers durfde tikken.


Voor zijn veelvuldige opmerkingen tegen de Rooms Katholieke kerk werd Luther in 1521 geëxcommuniceerd door paus Leo X. Met de reformatoren Huldrych Zwingli en Johannes Calvijnwerd hij één van de vormgevers van wat wij nu het Protestantisme noemen. Luther wordt aanzien als dé leidende persoonlijkheid van de Reformatie in het Duitse Rijk.

In 2017 neemt men aan dat er wereldwijd 560 miljoen protestanten protestanten zijn, waarbij men de niet-trinitarischen dan wel niet bij rekent. In 1600 leefden vrijwel alle protestanten in Europa, nu woont nog maar 16 procent van de gemeenschap er. Men ziet in Europa het aantal gelovigen ook in protestantse kringen sterk dalen, dit in tegenstelling met de landen van het zuidelijk halfrond. Men vermoed dat tegen 2050 dat percentage gezakt zal zijn naar onder de 10 procent van de dan verwachte 870 miljoen protestanten wereldwijd.

In 1900 was slechts 1,7 procent van de protestanten woonachtig op het zuidelijk continent –bovendien ging het toen vooral om Europeanen in Zuid-Afrika–, nu is dat 41 procent.  Demografische factoren –zoals het kleine aantal kinderen per gezin in het Westen – versterken het effect van de vermindering van gelovigen in het noordelijk halfrond en de groei van de kerken in het zuidelijk halfrond.

Het zwaartepunt van het protestantisme van Europa via Noord-Amerika naar Afrika en ook Azië. In de lijst van landen met de grootste protestantse gemeenschappen stonden in 1910 alleen westerse landen. Een eeuw later is de lijst veel diverser. De Verenigde Staten vormen nog steeds het land met de meeste protestanten (56 miljoen). Maar Nigeria (53 miljoen) en Brazilië (35 miljoen) haalden inmiddels Groot-Brittannië (minder dan 29 miljoen protestanten) en Duitsland (25 miljoen) in. En in de lijst staan verder drie Aziatische landen (China, India, Indonesië) en nog twee Afrikaanse (Kenia en Ethiopië).

Rwanda, Burundi, Ivoorkust, Burkino Faso en Tsjaad, mogen er toe bijdragen dat daar de protestantse kerken de laatste eeuw het snelst mochten aangroeien. De laatste tien jaar kende de protestanten vooral in Sao Tomé en Principe –een eilandenstaat in de Golf van Guinee–, Bhutan, Niger, Singapore en Iran een grote toename.

+

Lees ook:

1. Hoogdag voor vele protestanten
2. 500 jaar reformatie – reden tot droefheid
3. Gewortelden in Christus en factoren voor het succes van de reformatie
4. Broeders en Zusters in Christus door de eeuwen heen #10 De Inquisitie
5. 16° Eeuwse Broeders in Christus
6. Zijn Beelden een Gevaar of de Redding voor het Geloof?
7. Hedendaagse protestanten tegenover Katholieken of de Antichrist
8. Wereld van een Bijbels analfabetisme is ontstaan
9. Wereldkaart protestantisme verandert snel
10. The Anti-Reformation in Todays Evangelical Church
11. A New Reformation

+++

Related articles

• Priests-in-training to be given glossaries because they struggle to understand the Book of Common Prayer
• On the trail of Martin Luther: the man who changed European history
• Henry VIII's lost palace found

De kerk moet blijvend hervormd worden

Volgens Erik Drenth moet de kerk moet blijvend hervormd worden.

In het verleden waren er ogenblikken waar men er niet kon naast kijken dat er iets moest gebeuren in het instituut dat zich Kerk noemde. Hoognodig moest er dan een bijsturing gebeuren of moest de Kerk verandering ondergaan.

Wij herinneren dat een paar eeuwen geleden de hebzucht van de Kerk zo een weznlijke verandering op de agenda van Luther kon brengen.

Luther zijn adagia: Escclesia semper reformanda est. bracht 95 stellingen welke de hele Kerk op haar grondvesten deed daveren.

De publicatie van zijn academische stellingen tegen de handel in aflaten op 31 oktober 1517 kan als het symbolische begin van het protestantisme aanschouwd worden. Deze stellingen van Luther zijn hier door Maarten Rozenstraten al eens onder de loep genomen. De reden voor de reactie van Luther Luther waren de misstanden die er heersten in de kerk. Hij wilde ze aanklagen en rechtzetten en ging ervan uit dat de paus het misbruiken van de aflaathandel ook zou veroordelen.
In de hele wereld vonden de stellingen weerklank: ze waren de verwoording van reeds lang smeulende vragen en ontevredenheid bij de bevolking.

Er kwamen scheuringen in de Katholieke Kerk en meerdere denominaties werden met de tijd gevormd rond nieuw leerstellingen van 'hervormde' denkers.

Voor Erik Drenth blijft er terugkijkend naar de tijd van Luther, een dubbel gevoel over.

Er viel wel wat te verbeteren, zoals het aflaatsysteem, waarmee de kerk aan welwillende gelovigen een ticket naar de hemel verkocht. Alles voor het geld. Luther pakte dies misstanden aan, maar deed dat niet altijd op de meest subtiele manier. Protestanten werden verketterd, en betaalden de kerk die ze verlieten met gelijke munt terug.

Zo werd de mis de ‘vervloekte paapse mis’. Dat moddergooien verdween, maar andere kinnesinne bleef bestaan.

Voor hem is de kerk sowieso blijven veranderen door de jaren heen.

Ga maar eens naar een gemiddelde evangelische kerk, en vergelijk de dienst met die van tien jaar geleden. Ik geef je op een briefje dat die behoorlijk veranderd is, en dat geen van de liederen die gezongen wordt tien jaar terug ook in de dienst zat. Alles behouden. Dat is ook niet zo moeilijk. Bezoek een Latijnse mis, en je krijgt vrijwel dezelfde mis als eeuwen geleden.

Wij kunnen wel zien dat de kerk heden ten dage in een ware malaise bevindt, maar zien geen vooruitgang in een doorgezette verandering. Meeste gemeenschappen wensen daar te blijven dobberen waar zij zich nu bevinden. en betreft leerstellingen zullen geen van allen snel andere leringen propaganderen of durven toegeven dat ze op bepaalde punten al jaren verkeerd zijn.

De 95 stellingen zijn terug te vinden op een poster. Te bestellen op papier, of hier te downloaden als PDF.



+
vind ook:

Hervormen, hervormen, hervormen. En dan? #DeNieuwe95

Afscheuring in Lutherse kerk

Related articles

• Presentatie kerk 2013 di gikerk
• Dutch Reformed Church and the Boer-Afrikaner people