Niet Calvinistisch maar hervormd

In het Reformatorisch Dagblad staat te lezen:
Calvijn zou het woord ”calvinisme” niet gebruiken en niet wensen. Daarom geen calvinistische kerk, ook liever geen lutherse kerk. Het ging hem om de hervorming van de hele kerk. Men moet dus zeggen: Calvijn was geen calvinist en zijn latere volgelingen hebben gezegd: „christen is mijn naam en hervormd is mijn bijnaam.”
...
Er zijn landen geweest waar Calvijn een grote invloed gehad heeft. Dat was allereerst Frankrijk, maar de hitte van de vervolgingen en de godsdienstoorlogen hebben daar de hervorming in bloed gesmoord. Verder zijn onder meer te noemen Hongarije, Schotland, grote delen van Duitsland en de Nederlanden.
...
Calvijn was als een humanistisch geschoolde cultuurdrager een van de grootste figuren van zijn tijd. Geboren te Noyon in Picardië, en van moeders zijde afkomstig uit de Zuidelijke Nederlanden, kon hij zichzelf ook een Nederlander noemen. Toen hij zich grondig verdiepte in de klassieke bronnen maar vooral in de Bijbel zelf, en daardoor de oorzaken van de vele misstanden in zijn tijd ontdekte, ging hij zich krachtig inzetten voor de hervorming van de gehele kerk.
...

Calvijn wist als humanist dat door de renaissance de vrijheidsdrang leidt tot individualisme, terwijl hij als reformator een diep besef had van de katholiciteit van de kerk, waardoor hij een veel betere structuur kon bieden voor de oplossing van de grote problemen van enkeling en gemeenschap. Dat betekende politiek gezien een gematigde theocratie: scheiding tussen het wereldlijk zwaard en het geestelijk zwaard (dat is het Woord van God naar het woord van Paulus) en die twee zeker niet in één hand; dus geen regenten in de kerk en geen kerkvorsten in de staat. Geen ambt heerst over het andere ambt: langs democratische weg worden de kerkenraden en synoden gekozen.

In de renaissance werd de individualiteit dominant. Calvijn gaf een sociaal tegenwicht om dit individualisme te temperen. Velen kwamen naar Genève om daar korter of langer te studeren. Zij brachten hun nieuw verworven kennis mee terug naar huis en dat heeft een stempel gezet op de vrijheidsstrijd van de Spaanse tirannie. Allereerst in de zuidelijke Nederlanden, maar allengs meer en blijvend in het noorden.

...

De zogenaamde calvinistische suprematie ging samen met de opbloei van wetenschap en kunst, en dat in een uitermate rijke differentiatie en evenzeer een snelle economische ontwikkeling.

Lees meer in >Nederland geen calvinistisch land

Godsdienst belangrijker dan politiek

'Hervormden stempelden Nederlandse natie'

Niet politiek, maar kerk en religie vormden in de negentiende eeuw de kern van het maatschappelijk leven. Orthodox protestanten creëerden een eigen burgerschapsideaal, waarin kerk en natie centraal stonden. Dat blijkt uit onderzoek door Annemarie Houkes, die op 19 februari promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Het moderne maatschappelijke leven in Nederland is eerder geworteld in religie dan politiek."

De invloed van kerk en geloof overtrof in de negentiende eeuw die van staat en politiek. Dat blijkt uit onderzoek van historica Annemarie Houkes, die in haar proefschrift Christelijke vaderlanders. Godsdienst, burgerschap en de Nederlandse natie, 1850-1900, laat zien hoe kerk en religie de kern vormden van het maatschappelijk leven in die periode.

In haar onderzoek brengt Houkes een groep protestanten in beeld die bijna vergeten is, maar rond 1900 ruim een derde van de Nederlandse bevolking uitmaakte: de hervormden. Zij vormden met de later afgesplitste gereformeerden de kern van een brede christelijke volksbeweging die van 1848 tot 1900 een bepalende rol speelde in de ontwikkeling van de betrokkenheid van Nederlanders bij het openbare leven. Deze beweging van orthodox protestanten zette zich af tegen de liberale voorstelling en inrichting van de Nederlandse natie en creëerde een eigen burgerschapsideaal, waarin kerk, geloof en de natie centraal stonden. "De christelijke identiteit was de basis waarop orthodoxe protestanten deelnamen aan het publieke leven", aldus Houkes, die voor dit burgerschapsideaal de term 'christelijk vaderlanderschap' hanteert. Dat is een andere invulling van het woord ‘burger’, een begrip dat wordt geassocieerd met staat en politiek.

Lees verder op de website van de RUG

>Religion much more important than politics in nation-building in the nineteenth century

Dutch Reformed Church (‘hervormd’) formed the heart of a widespread popular Christian movement that played a definitive role in the development of the involvement of the Dutch in public life in the period 1848 to 1900. This orthodox Protestant movement resisted the liberal vision and design of the Dutch nation and created its own citizenship ideal, in which church, religion and the nation took centre stage.
...
The so-called missionary gatherings played an important role – huge summer gatherings, perhaps best compared with modern pop festivals such as Lowlands or Pinkpop, where thousands of Protestants from all over the country gathered together.