Mishpat in het Hebreeuws en in het Grieks #2 sleutelwoord voor crisis, recht, verordening, voorschrift, rechtspraak of vonnis en oordeel

Uiteraard vinden we het woord mishpat in de Wet. In Deuteronomium gebruikt Mozes het regelmatig om aan te geven wat goed en recht is in Gods ogen. En hij benadrukt dat dit niet zo maar voorschriften zijn, maar dat geen van de wereldrijken van die dagen zulke wetten kent, want

 “welk volk, hoe groot ook, heeft wetten en een mishpat zo rechtvaardig als het onderricht dat ik u nu geef?” (Deut. 4:8).

 Die regels betreffen de verhouding tot God zelf en tot de naaste, maar ook tot de vreemdeling en de sociaal zwakke in de maatschappij. Bij het uitspreken van de zegen en de vloek op de Ebal en de Gerizim moeten zij plechtig verklaren

 “Vervloekt is een ieder die de mishpat van vreemdelingen, weduwen en wezen schendt” (Deut. 27:19).

 Maar we vinden het woord vooral bij de profeten. Maar liefst een derde van alle gebruik van mishpat staat daar. Gods woorden door Jeremia illustreren de brede betekenis van het woord, wanneer Hij zegt:

 “De ooievaar aan de hemel, de tortelduif en de gierzwaluw kennen de tijd van hun trek [hun eigen vaste gewoonte], maar mijn volk kent niet de orde [de voorgeschreven rechtsorde] van de HEER ” (Jer. 8:7). 

En bij Ezechiël zegt Hij, in een beeld waarin Hij zijn volk vergelijkt met de schapen van een kudde:

“Ikzelf zal mijn schapen weiden en ze laten rusten – spreekt God, de HEER ... Ik zal ze weiden zoals het moet [volgens de mishpat ]” (Ezech. 34:15-16).

 In Jesaja 28:17 verkondigt God dat Hij zijn volk zal oordelen volgens zijn maatstaven:

 “Ik zal de mishpat als meetlint hanteren en de gerechtigheid als schietlood”.

 Maar ooit zal er een vrederijk zijn, geregeerd door een vredevorst, waarin die mishpat de norm zal zijn, want

 “Groot is zijn heerschappij, aan de vrede zal geen einde komen. Davids troon en rijk zijn erop gebouwd, ze staan vast, in mishpat en gerechtigheid” (Jes. 9:7).

 Die vredevorst zal er niet alleen zijn voor Israël, maar voor alle volken:

 “Mijn volk, luister aandachtig naar mij ... De wet vindt zijn oorsprong in mij, en mijn mishpat zal een licht zijn voor alle vol- ken” (Jes. 51:4).

 Het is tenslotte Micha waar we lezen:

 “Er is jou, mens, gezegd wat goed is, je weet wat de HEER van je wil: niets anders dan mishpat te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van je God” (Micha 6:8).

mishpat, krisis, recht

 Het woord in de Concordantie Mishpat komt in het OT ruim 400x voor. Heel vaak bij de Profeten en vervolgens veel in de Wet en in de Psalmen. Het wordt meestal vertaald met iets van verordening of voorschrift, of met iets als recht, rechtspraak of vonnis, of soms oordeel. Maar ook andere juridische termen komen voor. Crisis komt in de Septuaginta ruim 200x voor. In het NT vinden we het bijna 50x, waarvan ⅔ in de Evangeliën (vooral Matteüs en Johannes) en de rest meest in de Brieven (vooral 2 Petrus en Ju- das). Het is dan gewoonlijk vertaald met oordeel of (ge)recht.


+

Vervolg van Mishpat in het Hebreeuws en in het Grieks #1 Oud en Nieuw Testament

Psalmen en gezangen in het Gronings

De Liudgerstichten, die de belangstelling voor de Groninger taal met betrekking tot religieuze doeleinden wil stimuleren is de drijvende kracht achter de publicatie van de Psalmen in het Gronings.

Al in 1959 werd een begin gemaakt met het overzetten van enkele psalmen en kerkliederen in het Gronings, zodat in Groninger kerkdiensten in de streektaal gezongen kon worden. Het leidde in 1966 en 1981 tot een tweetal publicaties met psalmen en gezangen: ”Grunneger Psaalms en Gezangen” en ”Psaalms en Gezangen”. De tweede uitgave bevatte voor een groot deel de liederen uit het Liedboek voor de kerken.

Voor het Bijbelboek Psalmen werd in 1997 een nieuwe werkgroep opgericht, terwijl ook een werkgroep in het leven werd geroepen om de liturgie van de Groninger diensten over te zetten. De Liudgerstichten werd in 1989 opgericht met als doel de belangstelling voor de Groninger taal met betrekking tot religieuze doeleinden te stimuleren.

Twee jaar geleden werd de complete ”Biebel” in het Gronings gepresenteerd. Sindsdien is er door de berijmingscommissie hard gewerkt om alle 150 psalmen en veel nieuwe liederen over te zetten.

Het resultaat, ”Psaalms en Gezangen”, wordt in november in Groningen gepresenteerd. De uitgave zal naast de 150 psalmen 356 gezangen bevatten. De meeste daarvan stammen uit het Liedboek voor de kerken, maar er zijn ook liederen uit de ”Hervormde Zangbundel” van 1938 en uit latere bundels als ”Gezangen voor Liturgie”, ”Zingend Geloven” en ”Tussentijds” vertaald.

Psalmen in Nieuwveense Berijming

Sinds 2007 begon Johan Janse aan een Nieuwveense berijming van het Bijbelboek der Psalmen. voor de melodieuse lijn volgt hij de bekende melodieën van het ‘Geneefse Psalter’.
Zijn motivatie lag in Psalm 33 waar de uitverkoren gemeente wordt opgeroepen om voortdurend Gods lof te zingen, met welluidende zang en kunstige muziek. De bijbelse rijmdichten (berijmingen) zijn gemaakt met als doel om op een stijlvolle maar toegankelijke manier het bijbelwoord te vertolken.
Hij vindt dat men niet in vreemde talen hoort te spreken in de Gemeente en wenste daarom in zijn moedertaal de Psalmen als stichting van de gemeente aan te bieden. Ook haalt hij aan dat de Bijbel zegt dat de taal niet verouderd mag zijn, maar hier vind ik zijn taalgebruik toch soms nog wat ouderwets. Spijtig ook het vasthouden aan Heere. Nochtans zegt hij zelf: "Er worden in sommige kerken nog psalmberijmingen gezongen, waarvan sommige verzen vanwege de ouderwetsheid en daarom onbegrijpelijkheid soms worden bespot door de jongeren. Dat spotten is niet goed te praten of te verontschuldigen." Maar: "Als de kunst het begrip van de hoorder, lezer of zanger te boven gaat, wordt zij bespot en ontsticht zij daarom. Dat is nooit geheel te voorkomen, bijvoorbeeld omdat niet ieder de gave van de muzikaliteit bezit. Maar het is wel iets om terdege in het oog te houden!"


"De HEER regeert, bekleed met majesteit,
omgord met kracht en grote heerlijkheid,
De wereld is bevestigd door Zijn hand,
zij wankelt niet, blijft stevig in haar stand. " (Psalm 93:1)

HEERE, o, hoor mijn gebeden,
laat mijn roepen tot U treden,
hoor mij en verberg U niet,
als U mijn benauwdheid ziet,
neig Uw oren tot mijn klagen.
Want als rook vergaan mijn dagen;
zie mijn beenderen verbranden,
haast U, red mij uit de banden. (Psalm 102:1)

> http://www.nieuwveense-zangen-dichten.nl

Psalmen naar kernwoord of thema

Hebt u het eens niet voor gehad dat u over een onderwerp een bijbelpassage of Psalm wilde vinden? Had je geen concordantie bij de hand en wilde je toch een lied of hymne vinden of tekst in de Psalmen? Op het internet brengt Machiel Karels uit Ede hiervoor een oplossing.
Een vergelijking tussen www.psalmboek.nl en www.juichtaarde.nl . Psalmboek.nl is nog relatief jong.

De eenvoudige en heldere site Psalmboek zoekt alleen in de psalmberijming van 1773 volgens de "Concordantie van de berijmde psalmen van 1773" van J.W. Pieper en J.M. Coops. Alsook wordt gebruik gemaakt van het werk van ds. E.F.H. Wolf, in leven predikant te Driebergen. De nieuwe site wil jeugdwerkers, onderwijzers en predikanten een hulpmiddel bieden om snel en efficiënt passende psalmen te vinden bij hun bijbelstudie, bijbelvertelling of preek..
Uit de ruim 500 thema's / kernwoorden waaruit u kunt kiezen kan men de bijpassende psalmen vinden. Dat kan op drie manieren: op beginregel, via een van de 500 kernwoorden of via een volledige concordantie. De lijst met thema's wordt voordurend uitgebreid op basis van de ingevoerde zoekwoorden.

Juichtaarde.nl is veel ruimer van opzet. Er kan met trefwoorden of bijbelteksten naar psalmen, gezangen en andere liederen gezocht worden.De site bevat bijvoorbeeld  momenteel 30 psalmboeken en liedbundels met 3435 psalmen en liederen. Daarbij 1800 midi-files zo dat er voor gezorgd wordt dat de bezoeker ook de melodie kan beluisteren.
980 trefwoorden waarmee gezocht kan worden! Naast de berijming van 1773 ook die van 1973 en Datheen en verder diverse liedbundels en achtergrondartikelen.

Naast de Psalters en liedbundels biedt Juicht Aarde ook de bladmuziek, artikelen en een forum aan.

Haspers psalmen

”De Psalmen van Israël op de oorspronkelijke melodieën uit de zestiende eeuw opnieuw naar het Hebreeuws bewerkt en voorzien van aanteekeningen.” was de ondertitel voor Hendrik Hasper (1886-1974) zijn Psalmen berijming ter vervanging van de staatsberijming die sinds 1773 in gebruik is, die volgens hem niet meer voldoet.

De berijming roept heel veel reacties op, positieve en negatieve. Tussen de eerste uitgave van 1936 en de derde versie van 1949 is de bundel onderwerp van veel discussie. Evenals daarna. Steeds duidelijker wordt dat de hervormden weinig interesse hebben. Zij werken liever met echte dichters aan een nieuw psalmboek.

Binnen de GKN ligt dat anders. Helaas voor Hasper gaat het hier echter mis na het „gewichtige besluit” van 1949. Door een onverkwikkelijke strijd over het contract tussen de kerk en Haspers stichting die de rechten beheert komt men aan het invoeren van de psalmen niet toe.

Lees meer >Pionierpsalmist van de twintigste eeuw

Psalmmuziekproject

In 1562 werd, onder redactie van Calvijn, het Geneefs Psalter uitgegeven. Honderdvijftig psalmmelodieën die je kunt herkennen door het gebruik van kerktoonsoorten en uitsluitend halve- en kwartnoten. Daarnaast is de omvang van iedere melodie maximaal één octaaf.

Eelco Vos (pianist en componist) en Luca Genta (arrangeur en cellist/fluitist ) hebben de handen ineengeslagen om te komen tot een herziening van de oorspronkelijke melodieën van deze psalmen.zij hebben de ritmische patronen uitgebreid, de instrumentatie veranderd en structuren en harmonieën herzien.

In tegenstelling tot het project ‘Psalmen voor nu' is ervoor gekozen om aan te sluiten bij bestaande berijmingen. "Mede hierdoor is het project ‘Psalmen - 2e druk' een feest van herkenning geworden," aldus Ecovata, die de cd uitbrengt. Momenteel wordt, in samenwerking met het Calvin Institute of Christian Worship, gekeken naar een Engelse uitgave.

> http://www.thepsalmproject.nl/biografie

Stichting Herziene Statenvertaling trekt Genesis en Psalmen terug

HSV trekt Genesis en Psalmen terug

De Stichting Herziene Statenvertaling heeft de hertaalde Bijbelboeken Genesis en Psalmen van de eigen website gehaald.

Aanleiding vormen kritische reacties die de afgelopen maanden zijn binnengekomen "als zouden deze op sommige plaatsen te vrij hertaald zijn'', verklaren de initiatiefnemers voor de hertaling van de Statenbijbel. "We kunnen deze kritiek begrijpen omdat deze boeken helemaal aan het begin van het project hertaald zijn in een tijd waarin onze richtlijnen nog onvolledig waren en de methodiek nog onvoldoende uitgewerkt was.''

Om die reden willen de hertalers beide Bijbelboeken nog eens grondig toetsen aan de Hebreeuwse grondtekst en de tekst van de Statenvertaling.

Het hertaalwerk is een initiatief van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland, maar geniet bredere steun binnen de gereformeerde gezindte.

Bron: Nederlands Dagblad

Het gevaar van psalmen

Het gevaar van psalmen

Uit het Nederlands Dagblad: 17 november 2008 09:40, laatste wijziging: 17 november 2008 10:09

door Liesbeth Goedbloed

Dichter Huub Oosterhuis is bezig met een bewerking van de 150 psalmen. Ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag gaf hij deze maand vast de eerste helft prijs in de bundel Halverwege. Psalmen zijn in zeker opzicht gevaarlijke teksten, omdat ze gaan over wat mensen écht denken.

Een eigen psalmbewerking maken - Lloyd Haft deed het, Anton Ent deed het en Huub Oosterhuis heeft het nu ook gedaan. Ze schreven alle drie een persoonlijke reactie op het psalmboek, op het Godsbeeld en het mensbeeld dat de psalmdichters hadden. Maar meer nog dan een antwoord op de psalmdichters zijn deze psalmbewerkingen een antwoord op God. Niet de God van eeuwen terug, maar de God wiens woorden en daden nu, in de 21e eeuw, om een menselijk antwoord vragen.

,,De psalmen blijven het gebedenboekje van Gods zonderlinge heiligen,,, schreef K.H. Miskotte ergens. De situatie waarin een 'ik' zich richt tot God - de gebedssituatie dus - is de meest voorkomende in het psalmboek. Maar gewone gebeden kun je het nauwelijks noemen, want de eerbied die meestal bij bidden hoort, ontbreekt vaak helemaal. De psalmen zijn onbeleefd en opdringerig. Ze dwingen God om te luisteren: ,,U, HEER, roep ik aan, mijn rots, houd u niet doof. Als u blijft zwijgen, word ik een dode met de doden in het graf.'' (Psalm 28:1). En ze dwingen zonderlinge heiligen om mee te zingen.

Geweld
Huub Oosterhuis is blijkbaar een van die zonderlinge heiligen. Hij reageert op de psalmen, maar zijn reactie is niet al te onderdanig. Zo censureert hij soms het geweld dat in zo'n psalm voorkomt door het in een ander perspectief te plaatsen.

Een voorbeeld hiervan is zijn reactie op psalm 2. In de originele versie staat dat God tegen de gezalfde koning zegt: ,,Vraag het mij en ik geef je de volken in bezit, de einden der aarde in eigendom. Jij kunt ze breken met een ijzeren staf, ze stukslaan als een aarden pot.'' Oosterhuis schrijft over Gods gezalfde: ,,Het kan een timmermanszoon / een tentenmaker een tollenaar zijn // een koningin / of een poetsvrouw // in wie Hij zijn hartstocht ademt / zijn zachte kracht van ontferming. // Zij vrezen met grote vrezen. Maar gaan- / hun weg is de ganse aarde // tot overal waar nog opperwezens / mensen kapotslaan als lemen kruiken.''

Oosterhuis incorporeert hier de nieuwtestamentische opvatting van Gods gezalfde, die als mens verscheen, in de psalmen en hij maakt er meervoud van. De mensen die zich verzetten tegen vernielzuchtige opperwezens - dat zijn Gods gezalfden. Daarmee doet Oosterhuis afstand van een gewelddadig Godsbeeld en van het onrecht dat mensen door opperwezens en machthebbers wordt aangedaan.

Gevaarlijk
De oudtestamentische psalmen zijn gevaarlijke teksten, gevaarlijk voor mensen en gevaarlijk voor God, omdat ze gaan over wat mensen écht denken. Zodra die teksten politiek correct worden - en dat risico is er in Oosterhuis' psalmbewerking - gaan ze nog wel over mensen die verlangen naar vrede, maar niet over mensen die met hart en ziel verlangen naar een opperwezen die de dingen eindelijk recht zal zetten.

Gelukkig koesteren wij, christenen, zulke wraakgedachten niet. We zijn zo vergevingsgezind mogelijk naar elkaar en zo mogelijk nog vergevingsgezinder naar God. Een anekdote die dr. J. J. Buskes over Multatuli vertelt, gaat hierover: ,,Multatuli las eens een rouwadvertentie, waarin een vader en moeder het overlijden van een van hun kinderen meedeelden: 'Heden overleed ons jongste kindje. Ofschoon diep getroffen, wensen wij te berusten.' Multatuli werd wild en daagde deze vader en moeder uit te getuigen: 'Heden overleed ons jongste kindje, maar we laten het er niet bij.' Oudtestamentisch gewaardeerd, heeft Multatuli gelijk.'' Bovendien ontnemen wij onszelf en God door onze berusting een belangrijke kans. Want als wij onze vragen niet stellen - hoe moet Hij dan antwoord geven?

Vragen
Die vragen stelt Oosterhuis juist wel en daarom raakt deze psalmbewerking mij. En hij geeft niet alleen God en de anderen - de machthebbers - de schuld van het kwaad in de wereld. Nee, hij geeft vooral zichzelf de schuld. Hij schrijft in '51': ,,Ik heb gedaan / wat van kwaad tot erger gaat. // Ik ben niet in zonde verwekt / rotte vrucht van de schoot van mijn moeder / ik ben aangestoken door verrotting / ik heb de doodzieke plekken opgezocht / en mij laten besmetten. / Het is niet af te wassen, het is / onder mijn huid gaan zitten / in mijn hersenpan gekropen - / opereer me. // Ik heb het achteloos gedaan, / blik op oneindig brutale glimlach / alsof het niet kwaad was dat het was / alsof het van twee kwaden / het minste was.'' Hij durft de buitenste duisternis van zijn eigen ziel onder ogen te zien en hij biecht een schuld op die nog veel groter is dan welke erfzonde ook: zondigen met voorbedachten rade.

Al gaan de psalmen vaak over recht en onrecht, dat is niet het enige onderwerp. Ook niet in Oosterhuis' psalmbewerking. Soms weerspiegelen zijn bewerkingen een intimiteit die je eigenlijk alleen in de psalmen vindt. Een voorbeeld hiervan is '23'. Huub Oosterhuis las die psalm aan het sterfbed van prins Claus voor.

In een interview in Trouw zei Oosterhuis hierover: ,,Zoals ik ook in psalm 23 een kleine nuance heb aangebracht na gesprekken met prins Claus. 'Moet ik gaan door het dal van de dood, ik zal niet bang zijn, want jij bent bij me', staat er in het Hebreeuws. Claus zei: 'Ik ben wel bang.' Toen heb ik ervan gemaakt: 'Moet ik de afgrond in, de doodsvallei / ik zal bang zijn, ben jij naast mij / ik zal niet doodgaan van angst.' ''

Liesbeth Goedbloed is poëzie- en literatuurrecensent van het Nederlands Dagblad. Zij is als dichter betrokken bij het project 'Psalmen voor nu'. Dit artikel is geschreven naar aanleiding van 'Halverwege. 75 psalmen vrij', uitgeverij Ten Have, Kampen. 152 blz., € 17,90. Huub Oosterhuis