Vermoeidheid van de ziel en geestelijke afzondering

 In 2016 kloeg predikant Kees van Ekris over de toestand van de 'zieletoestand' van de Nederlanders. Hij haalde  in het Nederlands Dagblad  aan:

"Het is mijn ervaring dat onder predikanten en toegewijde gemeenteleden een diepe vermoeidheid de ziel belaagt. Jarenlang is innerlijke twijfel bevochten, is steeds weer iets gezocht om de vermoeide ziel op te peppen. Meer bidden, vuriger spreken, een extra portie discipline. Het werkt even."

Met de corona pandemie konden velen niet naar hun parochie gaan en werden zij verzocht om virtueel kerkdienst te houden. In Nederland bleken heel wat mensen het daar zeer moeilijk mee te hebben. Ook wij ondervonden dat toen wij onze Nederlandse broeders en zusters uitnodigden om gezamenlijk via het internet het Brood met elkaar te breken. 

Predikant Kees van Ekris dacht toen dat de druk te groot was, en zei:

"De druk op kerk-zijn om die sluwe atmosfeer van verveling te doorbreken en te overwinnen. De druk op de beleving, om een levende christen te zijn die bijna in z’n eentje deze sferen moet kunnen weerstaan. De druk op de discipline, om zelf een standvastig getuige te zijn in dode tijden. De druk op de preek en de prediker om vrolijk en bevlogen, diepzinnig en praktisch de crisis tegen te moeten spreken. We begrijpen de theologie die deze druk intensiveert: meer discipline, meer beleving, meer kekke christenen."

De laatste weken hoorden wij heel wat mensen op de openbare oproep verkondigen dat zij zich verveelden en de corona maatregelen beu waren. Voor het gewone leven konden zij blijkbaar niet op hun eigen een aangename beleving verkrijgen. Waarschijnlijk ligt dat ook aan het feit dat zij (rot)verwend zijn en dat er in hun hart ook weinig plaats is voor de Schepper en ering van Hem. Sommigen gaven aan dat zij de gemeente nodig hadden en dat zij de grote kerkbijeenkomsten nodig hadden om hun geloofsleven te voeden. Vreemd dat zulk een geloofsleven niet in een eigen cocon kan beleefd en gevoed worden door het  Woord van God, de bijbel, zelf!

 Maar in 2016 viel het al op dat velen entertainment lievenden zijn:

De wrange situatie doet zich voor dat alle pogingen om de verveling in de kerk op een al te menselijke wijze het hoofd te bieden (meer entertainment, sterker accent op keuzes, discipline, waarheid) het probleem eerder vergroten dan verkleinen. Nog meer vermoeidheid en verdoving zijn het gevolg. Het zijn de strategieën van ‘meer’ die de vermoeide ziel niet helpen, maar pijnigen."

Het gros van gelovigen is de voeling met de Bijbel verloren. In heel wat protestantse kerken, vooral de Pinksterkerken,  was men er toe gekomen om slechts enkele verzen regelmatig te herhalen en los als schreeuwende reclame teksten te gebruiken. Vele van die aanhalingen uit de evangelies waren slecht holle woorden geworden en uitroepen om te scanderen.

Met geswing en handengeklap gingen velen wel op in het amusante, maar intense verdieping viel meer en meer weg.

De laatste maanden is er aan de mens genoeg tijd gegeven om zich eens af te zonderen en te bezinnen over zijn leven en over wie er belangrijk voor en in is. Vandaag is het Thanksgiving Day en morgen klopt er al een ander pakjesdag aan. Want voor velen is Thanksgivingday slechts een gelegenheidsdag geworden om pakjes te krijgen. Het God danken is ver op de achtergrond geraakt. En op Black Friday draait het weer op consumeren en materiële goederen aanschaffen waarbij weinig plaats over blijft voor geestelijke verrijking. En het valt op dat velen nu ook al bezig zijn met Kerstmis en het hele licht en pakjesgebeuren er rond. Duidelijk is de huidige god goed zichtbaar en staat Mammon mooi recht in de branding.

Twee soorten mensen

Deze weken worden in meerdere kerkgemeenschappen gesprekken gevoerd over de dood van mensen. In de Belgische ecclesia schonk men de afgelopen dagen aandacht aan de slachtoffers van de eerste wereld oorlog in het bijzonder en keek men naar de slachtoffers van der vele oorlogen wereldwijd, het lijden en de achterblijvers.

Bij die achterblijvers heerst er dikwijls de vraag wat er met die doden gebeurt, waar zij terecht komen en of zij er nog met kunnen praten of heerst de vraag of die doden nu ook nog dingen kunnen doen voor de levenden.

Ook in Lunturen, Nederland, kwam er een landelijke kerkvergadering met ruim 150 afgevaardigden, adviseurs en andere kerkelijke medewerkers van de Protestantse Kerk Nederland (PKN) bijeen voor een paar dagen. Altijd is de agenda overvol en bijna altijd lopen de vergaderingen uit. Maar tussendoor is er toch genoeg tijd om te wandelen in de bossen rond De Werelt. 

Op zaterdag 10 november bogen predikanten, ouderlingen, diakenen, doctoren en professoren over het bezwaarschrift van D. Bokhout uit Haarlem tegen artikel 37 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis (NGB) over het laatste oordeel dat volgens hem niet is gegrond in de Heilige Schrift.

D. Bokhout had een gravamen of ernstig bezwaar uitgebracht waarbij gesteld werd op grond van twee Bijbelteksten (Psalm 65:1-4 en 1 Joh. 2:2) dat het on-Bijbels is dat er in artikel 37 van de NGB gesproken wordt over twee soorten mensen, namelijk zij die behouden worden en zij die verloren gaan.

 “1  Een psalm van David, een lied, voor den opperzangmeester. (65-2) De lofzang is [in] stilheid tot U, o God! in Sion; en U zal de gelofte betaald worden. 2 (65-3) Gij hoort het gebed; tot U zal alle vlees komen. 3 (65-4) Ongerechtige dingen hadden de overhand over mij; [maar] onze overtredingen, die verzoent Gij. 4 (65-5) Welgelukzalig is hij, [dien] Gij verkiest, en doet naderen, dat hij wone in Uw voorhoven; wij zullen verzadigd worden met het goed van Uw huis, [met] het heilige van Uw paleis.” (Ps 65:1-4 STV)

 “En Hij is een verzoening voor onze zonden; en niet alleen voor de onze, maar ook voor [de] [zonden] der gehele wereld.” (1Jo 2:2 STV)

  „Doordat Jezus vrijwillig slachtoffer werd, zijn alle mensen verzoend met God”, aldus Bokhout. Hij vindt dat de synode van de PKN de fout van de synode van Dordrecht (1618-1619) moet herstellen door een aanvullende verklaring op de belijdenis op te stellen.

Volgens Mw. ds. H. A. Smits (Wognum) is de Schrift „niet eenstemmig maar meerduidig” wanneer zij over het laatste oordeel spreekt. Wij vragen ons af  in welke mate ds. D. C. Floor (Ede) de Bijbel duidelijkheid aanschouwt wanneer hij zegt: „In Jezus Christus ligt volkomen zaligheid. Alleen in Hem worden mensen verlost van hun angst voor de hel en vinden ze troost in leven en sterven. Laten we luisteren naar de stem van de Goede Herder, Die Zelf heeft gesproken over de scheiding tussen schapen en bokken bij het laatste oordeel.”

Jezus heeft zoals geschreven staat in de Heilige Schrift zijn leven gegeven voor iedereen, maar volgens meerdere schriftplaatsen moeten de mensen die Genadegave welke van God komt ook aanvaarden eer zij er aanspraak op kunnen maken. Zonder erkenning van Christus zal men weinig of geen kansen maken om in aanmerking te komen om het Koninkrijk van God binnen te gaan, zeker neit als het leven niet aangepast is aan de Wil van God.

Voorzitter ds. A. van Lingen van de commissie die het gravamen van Bokhout heeft bestudeerd, benadrukte dat het afwijzen van het gravamen niet betekent dat er in de kerk geen ruimte is voor Bokhout. „Hij is van harte welkom in onze kerk. Hij mag vinden wat hij vindt.”

Scriba dr. A. J. Plaisier zei namens het moderamen dat het niet de bedoeling is om naar aanleiding van een gravamen synodeuitspraken te doen over de reikwijdte van de verzoening. „We zijn niet geroepen om de hel af te schaffen of zo. Dat is onzinnig. De boodschap van de kerk is de verzoening door Jezus Christus. Dáár zijn we getuigen van. Daar gingen we voor en daar zullen we voor gaan.”

De synode vergaderde ook over de instelling van de functie van een zogenoemde pastor pastorum. Er waren nogal wat synodeleden die een mentor van predikanten een goede optie vonden. Anderen waren juist bang dat zo’n predikant een soort bisschop zou kunnen worden. Uiteindelijk schaarde de meerderheid zich achter het voorstel van het moderamen om het plan voor een pastor pastorum te schrappen. Dr. Plaisier: „Laten we de pastor pastorum nu maar eerbiedig begraven.”

De synode besloot (met drie stemmen tegen) het gravamen van Bokhout niet te erkennen als gegrond in de Heilige Schrift. Ook komt er een nader onderzoek naar de wijze waarop in de toekomst met een gravamen moet worden omgegaan.

Spijtig werd er niet dieper ingegaan op de toestand van de hel of wat de geloofsgemeenschap daar onder wil verstaan. Voor hen is de hel namelijk de plaats van eeuwige marteling en zien zij de verdoemenis niet in als het volledig beëindigen van het leven en de mogelijkheden om nog iets te doen of te betekenen.

Het was voor de laatste maal dat deze synode bij elkaar kwam in zulke een uitgebreide samenstelling. Met ingang van 2013 zal iedere classis nog maar één ambtsdrager afvaardigen in plaats van de twee die sinds 2004 werden afgevaardigd. Wegens noodzakelijke bezuinigingen zal men maar met een 75 leden  ook in de hoop dat het vergaderen met minder mensen vlotter zal gaan verlopen.
Wellicht zal er in een kleine groep, ook al zullen de liederen minder sterk klinken, ook meer ruimte voor het inhoudelijke gesprek zijn.

Gevormde predikanten niet bijbels

Waar komt toch dat idee vandaan dat academisch gevormde predikanten zo belangrijk zijn voor de kerk? In ieder geval niet bij Jezus, die er geen been in zag zijn kerk te bouwen op vissers en andere laag-opgeleiden. Ook niet bij de sociale wetenschap, die heeft laten zien dat wereldwijd het academisch vormen van voorgangers een van de beste voorspellers is van krimp in de kerk.

Bij de PKN hebben ze er over nagedacht en gedebateerd. De vernieuwing van de kerk moet beginnen door de gewone kerkleden centraal te stellen, en niet het beroepsperspectief van o zo professionele (en misschien ook nog een beetje gelovige) theologen.
Bij de Christadelphians of Broeders in Christus zijn alle broeders gelijk en wordt van hen een inbreng in de kerkgemeenschap verwacht. Eenieder kan doen waar hij of zij goed in is en elk kan zo zijn steentje bijdragen tot de kerkgemeenschap.

> "De hand aan de ploeg" is de titel van een discussiestuk waar de synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) vorige week over sprak. Maar als zij deze kant opgaat, slaat de kerk niet de hand aan de ploeg, maar slaat zij de hand aan zichzelf. volgens ICP <

> Professionele predikanten gevaar voor de kerk

Roeping een dynamisch begrip en blijvende bron van kracht

Moet een predikant innerlijk geroepen worden tot het ambt? Het hebben of het kunnen verhalen van een inwendige roeping is echter geen voorwaarde voor het predikantschap, zo stelt de promovendus. „Roeping is als zodanig een Bijbels begrip, maar er is geen duidelijke theologische structuur aan te geven. Bij het roepingsbesef gaat het om een interpretatie van een ervaring in je eigen leven waarin de mens zich ook kan vergissen, zoals regelmatig is gebleken. Aan de ene kant blijkt dat velen zich door God Zelf tot het predikantschap geroepen weten, aan de andere kant voelt zich lang niet iedereen door God geroepen tot het predikantschap.” zegt Ds. Van Holten, hervormd predikant in Wezep, die een proefschrift aflegt over het ambt van predikant.

Ds. Van Holten promoveerde vrijdag in Kampen op het proefschrift ”Rol & roeping. Een praktisch-theologisch onderzoek naar de rolopvatting van aanstaande, beginnende en oudere predikanten gerelateerd aan hun roepingbegrip” (uitg. Boekencentrum, Zoetermeer). Daarin onderzoekt hij de verhouding tussen roepingsbesef en rolopvatting. Het eerste draagt een spiritueel karakter, het ander begeeft zich op het terrein van de sociale wetenschappen.

De promovendus maakt een onderscheid tussen rolopvatting en taakopvatting. De eerste is duidelijk: de predikant ziet zichzelf als herder en leraar die zich dient te concentreren op het pastoraat, de prediking en de catechese. Het tweede blijft voor predikanten echter vaak onduidelijk. „Predikanten lopen aan tegen onderdelen van hun werk waarvan ze zich afvragen of die nu tot het beroepseigene behoren of dat ze wellicht ook door anderen gedaan kunnen worden.”

Predikanten lijken minder besef van hun roeping te hebben naarmate ze langer in het ambt staan. Ze gaan theologie studeren uit roeping, maar de betekenis hiervan voor de rolopvatting verdwijnt snel. Roeping is voor mij dan ook een dynamisch begrip: zij zegt ook iets over de vraag waartóé je je geroepen weet.”

Ds. Van Holten wijst op het docentschap of hoogleraarschap waarvoor ervaring als predikant voorwaarde is. Calvijn beschouwde het doctorsambt als het vierde ambt. Ds. Van Holten: „Ik zie steeds vaker collega’s de zending in gaan of evangelisatiepredikant worden. Dat kan voortkomen uit een behoefte iets anders te doen. Predikanten willen dan bijvoorbeeld niet tot hun 65e hun werk in de gemeente doen. Dat neemt niet weg dat er ook predikanten zijn die na een periode van algemene dienst weer terugkeren in de gemeente.”

Het is volgens ds. Van Holten van belang de roeping minder te zien als aanleiding tot het ambt dan als een blijvende bron van kracht voor het huidige werk van de predikant. „Predikanten bevinden zich vaak in een crisis omdat ze hard werken maar weinig effecten zien, ja, zelfs dat ondanks alles de kerk leegloopt. Ze hebben het gevoel dat ze alleen maar op de winkel passen, vanuit het besef te redden wat er te redden valt.”

Daarom benadrukt ds. Van Holten het belang van goed leiderschap. „Leiderschap is wat anders dan besturen van de gemeente en op de winkel passen. Voor het maken van een preek en het verrichten van pastoraal bezoek heb je geen roepingsbesef nodig. Wel ontdek je je roeping in de manier waarop je bezig bent. Leiderschap wil zeggen dat je reflecteert op je eigen bezig zijn. Roepingsbesef kan dan stimulerend werken en motiveren.”