Afscheiding van 1834

Een kerkgemeenschap is iets levendigs. Hoe meerdere kerkgemeenten bij zich bij elkaar aansluiten of aansloten is zeer wisselvallig. Doorheen de geschiedenis is er in het christendom heel wat gepalaverd over doctrines, regels en wetten. Zo zijn er in het christendom heel wat verschillende denominaties ontstaan.

Geen enkel land bleek gespaard te blijven van scheuringen in haar kerkgenootschappen.

In Nederland kwam in 1834 een aantal gemeenten en predikanten buiten de Nederlandse Hervormde Kerk (NHK) te staan. Dat moment en die beweging worden de Afscheiding genoemd.

De rede, het verstand, had in de 18de eeuw met de verlichting een grote plaats gekregen.  Het gevolg was dat de prediking op veel plaatsen dor en droog werd en de harten van mensen niet meer raakte. Voor de Bijbelse leer van zonde, schuld, verdorvenheid, de noodzaak van bekering en rechtvaardiging door het geloof was er steeds minder plaats. Predikanten die vasthielden aan de gereformeerde belijdenis kregen het hierdoor moeilijk.

Ook had koning Willem I op 7 januari 1816 het ”Algemeen Reglement voor het bestuur der Nederlandsche Hervormde Kerk” (NHK) goedgekeurd. Deze kerkorde verving de Dordtse kerkorde van 1619. Dat riep verzet op. In de kerk zagen velen het reglement als een ongewenste inmenging van de koning.

Er kwam heel wat kritiek op de NHK en vonden gelijkgezinden dat zij hun eigen weg moesten gaan.

Ds. Hendrik de Cock (1801-1842), predikant in Ulrum, had een kritisch boekje geschreven over de leer in de NHK en zich uitgesproken tegen verschillende gezangen. Dat leidde in 1834 tot zijn afzetting, maar de kerkenraad van Ulrum bleef achter hem staan. Ds. De Cock en zijn volgelingen scheidden zich in oktober 1834 officieel af van de NHK en tekenden de ”Acte van Afscheiding of Wederkeering”. Ds. Cock werd vastgezet en zijn gezin moest uit de pastorie.

Maar enkele duizenden leden van de NHK in heel Nederland volgden het spoor van ds. De Cock. Alleen al in Groningen en Drenthe ontstonden binnen twee jaar tijd ruim dertig afgescheiden kerken. Ook in andere delen van het land ontstonden afgescheiden kerken. Ds. Anthony Brummelkamp (1811-1888) was de voortrekker in Oost-Nederland; in Zuid-Holland was ds. Hendrik Scholte (1805-1868) de leider en in Zeeland ds. Huibert Jacobus Budding (1810-1870).

Vanaf de Gereformeerde Kerken onder het Kruis loopt er een lijn naar de Gereformeerde Gemeenten (in Nederland). De Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland hebben hun wortels vooral in de Ledeboeriaanse gemeenten die ontstonden toen ds. L. G. C. Ledeboer in 1840 werd geschorst. Hij sloot zich kort aan bij de Christelijke Afgescheiden Gemeenten, maar ging uiteindelijk toch zijn eigen weg.

Calvijn wilde geen Franse Synode

Behalve het 500e geboortejaar van Calvijn en het 450e gedenkjaar van de Academie van Genève, Calvijns geesteskind, is het jaar 2009 dus ook het 450e geboortejaar van de Franse Gereformeerd Kerk. Daar moet Calvijn in Genève toch wel bijzonder dankbaar voor geweest, zou men denken. Hij had er immers zijn hart en ziel aan gewijd, om het rijk van Christus in zijn geliefde geboorteland vanuit zijn ballingsoord Genève te bevorderen?

Toch was hij opmerkelijk genoeg helemaal niet zo enthousiast. Je zou zelfs kunnen zeggen dat de eerste Franse synode er een was die Calvijn eigenlijk liever niet had gewild. Dat was niet omdat hij inhoudelijk van mening verschilde met zijn geloofsgenoten over de geestelijke motieven. Maar hij vreesde dat deze actie voorbarig zou zijn. Immers, de organisatie van een eigen nationale Gereformeerde Kerk in Frankrijk had iets revolutionairs. Het zou betekenen dat er voortaan in het koninkrijk Frankrijk sprake zou zijn van „twee godsdiensten” naast elkaar: de Gallicaanse Kerk, die met het gezag en de leer van Rome verbonden was, en daarnaast de Gereformeerde Kerk.

Voor Calvijns besef was dat een onmogelijke situatie. Er kon toch maar één kerk van Christus zijn? En moest men niet het geduld hebben totdat het Gode behagen zou om in heel Frankrijk Zijn kerk te reformeren?

Het gevolg van de kerkelijke verzelfstandiging was een situatie waarbij de Gereformeerde Kerk in een sfeer van „tolerantie” een bescheiden tweede plaats zou innemen in het rooms-katholieke Frankrijk.

Lees meer > Kerk & Godsdienst » Calvijn wilde geen Franse synode

De Vijfhoek wil eenheid

De Vijfhoek, een groep verontruste leden uit de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GLV) en de Gereformeerde Kerken hersteld (GKH), opgericht in juni 2004, gaat zich voortaan meer richten op de eenheid van gereformeerde belijders.

In het afgelopen seizoen 2007/2008 hebben de leden van de Vijfhoek intensief nagedacht en met elkaar gesproken over de vraag of er een grote lijn is te vinden in de lezingen die zijn gehouden. Het resultaat daarvan is verwoord in een ‘visiedocument’, met als titel: ‘Gods Woord of mensenwoord?’ Een balans, opgemaakt na de Dalfser studieavonden over het Schriftgezag”.

 Door middel van studieavonden geeft de groep voorlichting over kerkelijke ontwikkelingen.

“Hoe leren we weer kerk van Christus te zijn, is een vraag waar we niet aan kunnen ontkomen”, schrijft De Vijfhoek op haar website. De nieuwe doelstelling is voortaan om “als gereformeerde belijders ons samen te buigen over het Woord van God” en te leren “wat het betekent om samen kerk van Christus te zijn.”

>Initiatiefgroep kerkelijke voorlichting

Website moet preken De Ruiter verwijderen

De preken van voormalig predikant ds. Ton de Ruiter moeten van de website Preken die Spreken worden gehaald. Dat schrijft de vrijgemaakt-gereformeerde hoogleraar dr. Erik de Boer in kerkblad De Reformatie. De Ruiter vroeg vorige maand ontheffing uit het ambt, omdat hij niet langer in kon stemmen met de gereformeerde rechtvaardigingsleer. De kerken in de regio Alkmaar stemden daarin toe.

De Ruiters preken waren de afgelopen jaren volgens het Nederlands Dagblad bijzonder populair onder preeklezers. Uit een overzicht op Preken die Spreken blijkt verder dat hij, met 39 preken, 'hofleverancier' van de website is.

De Boer heeft gemengde gevoelens bij De Ruiters ontheffing. Hij vindt het knap dat De Ruiter zelf zijn functie heeft neergelegd. toch zegt hij dat Ton de Ruiter geradicaliseerd is. Hij zou zijn handtekening uitwissen door niet meer in te stemmen met gereformeerde belijdenissen. De Boer vindt de autoriteit van deze belijdenissen zodanig dat hij zelfs schrijft dat "De Ruiter niet langer als leraar van de kerk kan zijn." Dit is dan ook de reden dat preken van De Ruiter van de website moeten.

De uitspraak is volgens critici binnen de Gemeente opmerkelijk te noemen dat De Boer dit standpunt inneemt omdat de bediening van leraar in de Bijbel nergens in verband wordt gelegd met Gereformeerde Belijdenissen.

Bron: Nederlands Dagblad