Dat het kerkelijk gebeuren dikwijls een politiek gebeuren is werd vorig weekend weer eens duidelijk aangetoond.
Het patriarchaat van Moskou beschouwde Oekraïne door het doopsel van
Roes (in
988 in Kiev) altijd als de bakermat van de Russisch-orthodoxe Kerk, met
zijn 104 miljoen gelovigen de grootste orthodoxe kerkgemeenschap
wereldwijd. Het doopsel van Roes betekende het begin van de christelijke
geschiedenis van Rusland. Kort daarna werd het christendom onder prins
Vladimir staatsgodsdienst.
Het patriarchaat van Moskou heeft de jurisdictie over Oekraïense
orthodoxen daarom steeds als vanzelfsprekend ervaren.
Maar vele van de 38 miljoen Oekraïens-orthodoxe gelovigen houden een
heel andere lezing van de geschiedenis erop na. Zij zijn de
decennialange communistische overheersing en repressie vanuit Moskou
niet vergeten Daarbij wierp de Russisch-orthodoxe Kerk zich volgens hen
nadrukkelijk op als
collaborateur van het Kremlin. De herwonnen
onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991 versterkte het verlangen naar
een onafhankelijke Oekraïense-orthodoxe Kerk, terwijl het bestuur van
patriarchaat van Moskou door vele orthodoxe gelovigen almaar
nadrukkelijker als de feitelijke voortzetting van het Russische
buitenlandse beleid werd ervaren.
Toen Oekraïne in 1991 onafhankelijkheid werd, ontstonden twee orthodoxe
kerken in Oekraïne. De Oekraïens-Orthodoxe Kerk onder patriarchaat van
Kiev welke niet officieel erkend werd. De andere orthodoxe kerk staat onder
patriarchaat van Moskou en beschouwt de Russisch-Orthodoxe Kerk als de
moederkerk.
Die laatstgenoemde loopt aan het handje van het Kremlin, zegt
aartspriester Volodimir (42) na zijn dienst in de Heilige
Panteleimonkerk, buiten het centrum van Marioepol. Daardoor reikt de
invloed van Rusland tot in Oekraïne, weet hij uit eigen ervaring. Hij
ruilde in 2009 het Moskouse patriarchaat in voor dat van Kiev.
„Priesters riepen tijdens diensten op om te stemmen op Janoekovitsj (de
in 2014 tijdens een revolutie gevluchte president van Oekraïne, FA). In
Marioepol probeerden ze protesten tegen hem te voorkomen.”
De Oekraïense president Porosjenko beschuldigt Rusland ervan via religie
invloed te winnen in zijn land. De Russisch-orthodoxen zijn hier
woedend over en vindt dat de huidige sheuring ten koste gaat van de eenheid
onder orthodoxe christenen.
Vorige zaterdag besloot in Kiev de Oekraïens-Orthodoxe Kerk een historische stap te zetten naar
onafhankelijkheid. Ze wil verder zonder de Russisch-Orthodoxe Kerk. In
de Sofiakathedraal werden de Oekraïense orthodoxe leiders het eens over
de oprichting van een nieuwe nationale, zelfstandige Orthodoxe Kerk van
Oekraïne en kozen ze de 39-jarige metropoliet Epifanius als leider.
De nieuwe patriarch, Epiphanius, zal binnenkort naar Constantinopel
reizen om de Tomos, de officiële erkenning van zelfstandigheid, in
ontvangst te nemen.
“God heeft onze smeekbeden gehoord en ons de
verlangde eenheid geschonken”,
aldus de nieuwe patriarch.
De Russisch-orthodoxe Kerk wendde zich vrijdag tot paus Franciscus, de VN en de EU en klaagde over vervolging van geestelijken die trouw willen blijven aan Moskou.
