De man die het in 2014 te vroeg vond een Derde Vaticaans Concilie te organiseren, Kardinaal Danneels, emeritus aartsbisschop van Mechelen-Brussel, is niet meer.
Hij mocht in 2015 mee een van de deelnemers zijn voor de tweede gezinssynode in Rome en samen met hooggeplaatste Vaticaanse geestelijken, onder meer de Duitse kardinaal en prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer, kritiek geven op de hervorming van de vaststelling van nietigheid van huwelijken.
Monseigneur Danneels bracht ook een vertrouweling aan het hoofd van het aartsbisdom Mechelen waar er moeilijke tijden aanbraken omtrent de houding van de kerk omtrent het seksuele wangedrag van meerdere geestelijken waaronder zelfs een bisschop die bij hoog en laag eerst alles bleef ontkennnen.
Deze vertrouweling, Jozef De Kesel, is kardinaal Danneels zeer dankbaar voor zijn 'herderschap in de Kerk' dat hij gedurende vele jaren heeft uitgeoefend en dat in een periode van
fundamentele veranderingen in Kerk en samenleving.
“Gaandeweg is zijn uitstraling groot geworden, zowel in ons land als in
de wereldkerk”,
aldus De Kesel.
“Door zijn woord, met zoveel innige
bezieling gesproken en geschreven, heeft hij ons steeds naar de bron
geleid. Altijd met zachte hand. Hij heeft ook beproevingen gekend, en op
het einde was hij fel verzwakt en uitgeput. We blijven hem dankbaar
gedenken. Moge hij rusten in Gods vrede.”
Godfried Danneels werd op 4 juni 1933 geboren in het West-Vlaamse
Kanegem, als oudste van zes in een onderwijzersgezin. Van 1945 tot 1951
liep hij school in het Sint-Jozefscollege in Tielt. Daarna volgde hij de
priesteropleiding aan het seminarie van het bisdom Brugge.
Dat seminarie stuurde hem onmiddellijk naar de Katholieke
Universiteit van Leuven om er Wijsbegeerte te studeren. Na het behalen
van zijn licentiaatsdiploma studeerde hij vervolgens Theologie aan de
Gregoriaanse Universiteit te Rome.
In 1957 werd Danneels in de parochiekerk van Kanegem tot priester gewijd.
In november 1977 werd hij door paus Paulus VI tot bisschop van Antwerpen
benoemd. Twee jaar later benoemd paus Johannes Paulus II Danneels tot
aartsbisschop van Mechelen-Brussel.
Toen Paus Johannes Paulus II ziek was werd Danneels genoemd als een ernstige kanshebber hem op te volgen. Samen met een
groep gelijkgezinden probeerde Danneels een tegengewicht te vormen
tegen het grote conservatieve machtsblok in het Vaticaan Als kanshebber om paus te worden plaatste
The Washington Post zijn foto die tijd op de voorpagina.
Uiteindelijk valt de keuze op de conservatieve Duitse kardinaal Joseph
Ratzinger, wat Danneels duidelijk niet zo zint, wat al snel
blijkt uit zijn koele houding tijdens de persconferentie voor de verzamelde
Belgische pers.
Op 4 juni 2008, de dag waarop hij 75 werd, diende kardinaal Danneels bij
paus Benedictus XVI zijn ontslag in als residerend aartsbisschop van
Mechelen-Brussel, zoals het kerkelijke recht dat voorschrijft. Op vraag van de paus blijft hij nog een jaar langer aan, onder meer om
de op til zijnde heiligverklaring van pater Damiaan in goede banen te
leiden.
Zijn ontslag werd
aanvaard op 27 februari 2010, het jaar dat de
Roger Vangheluwe zaak een grote smet op zijn carrière bracht. Monseigneur André Léonard, tot dan bisschop van Namen, wordt dan de nieuwe aartsbischop.
Op 22 april 2010 barst een bom in katholiek België wanneer de
Brugse bisschop Roger Vangheluwe ontslag neemt. Vangheluwe blijkt
jarenlang een neef seksueel te hebben misbruikt.
De onthulling zet honderden andere slachtoffers van pedofiel misbruik
ertoe aan om met hun verhaal naar buiten te komen. Uiteindelijk zullen
475 slachtoffers van seksueel misbruik door geestelijken een klacht
indienen bij de Commissie-Adriaenssens.
Danneeels had 40 brieven van slachtoffers van seksueel misbruik ontvangen maar
was er niet mee naar het gerecht gestapt. Vreemd genoeg wordt de onderzoeksrechter die de operatie Kelk leidt, later door
hogere gerechtelijke instanties teruggefloten.
Uit opgenomen gesprekken die Danneels had met Vangheluwe en een
slachtoffer, bleek dat Danneels had geprobeerd die affaire in de doofpot
te stoppen. Zo had Danneels
aangeraden het misbruikschandaal binnenskamers te houden en voorgesteld dat Vangheluwe tot zijn pensioen aan zou blijven als bisschop van Brugge. Hieruit bleek weer eens hoe ook politiek en Katholieke kerk in België met elkaar verstrengeld zijn en hoe bepaalde machtshebbers alles in het werk stelden om elkaar te beschermen.
Danneels reageerde welgeteld een keer persoonlijk op de storm van
kritiek waarin was terechtgekomen na de publicatie van die opnames in
De Standaard.
In september 2010 gaf hij toe dat hij ‘een zware inschattingsfout' had
gemaakt door Vangheluwe niet meteen aan te zetten tot ontslag. Dichter
bij excuses voor zijn optreden kwam de kardinaal nooit.
“De Kerk dacht te veel aan zichzelf en de priesters”,
gaf Danneels
toe, maar hij beklemtoonde keer op keer dat hij zich niet moreel
verantwoordelijk kon voelen voor het misbruik en dat hij als aartsbisschop
niet boven de andere bisschoppen stond en dus niet kon ingrijpen bij
vermoedens van misbruik. Logisch dat zijn passieve houding maar op weinig begrip kon rekenen.
Het is een schandvlek op de Katholieke kerk die trouwens ook veel gelovigen heeft gekost. Erg genoeg hebben veel mensen niet enkel het geloof in de Kerk opgezegd maar ook hun geloof in God, in plats eindelijk eens te gaan onderzoeken of die Katholieke Kerk wel de ware Kerk is en wat het ware geloof wel moet inhouden.
De Vaticaanse media waren er donderdag al snel bij om het overlijden aan te kondigen van kardinaal Godfried Danneels, die
voor de buitenwereld drie decennia lang het symbool was van de katholieke Kerk in België.
Hij gaf een stem aan de Kerk in het complexe maatschappelijke debat in België. Ze herinneren onder meer ook aan zijn rol als voorzitter van
Pax Christi International, met opmerkelijke missies in Joegoslavië en vooral in Soedan.
The Tablet herinnert eraan dat kardinaal Godfried Danneels, naar kerkelijke normen, nog erg jong was toen hij in 1983 door paus Joannes Paulus II
tot kardinaal werd gecreëerd. Het Britse weekblad wijst ook op zijn rol
op de bisschoppensynodes over het gezin in 2014 en 2015.
Volgens het
persagentschap
Reuters verliest de katholieke Kerk een
sterke liberale stem.
Duitse media wijzen vooral op de rol van kardinaal Danneels als
kingmaker voor paus Franciscus.
Ook in Italiaanse media is er aandacht voor het overlijden van kardinaal Danneels.
Avvenire,
de krant van de de Italiaanse bisschoppenconferentie, vestigt er de
aandacht op dat kardinaal Danneels ruim dertig jaar het aartsbisdom
Mechelen-Brussel heeft geleid en wijst ook op het telegram waarin paus
Franciscus hulde brengt aan de toewijding van de Belgische kardinaal
voor de wereldkerk. Avvenire schrijft dat de kardinaal steeds een
grote aandacht had voor de uitdagingen waarmee de Kerk werd geconfronteerd en wijst op zijn
vooraanstaande rol op verschillende bisschoppensynodes.
Sant’Egidio beschrijft hem als
een zwaargewicht in de wereldkerk die niet wilde dramatiseren en ervan overtuigd bleef dat het geloof dingen ten goede zou keren.
Zijn
trefzekere pen maakte van zijn herderlijke brieven echte pareltjes. De
uitverkiezing van paus Franciscus in 2013 was voor hem een moment van
grote vreugde. Sant’Egidio is hem dankbaar voor al het goede dat hij in
zijn pastorale dienstwerk heeft bewerkstelligd.
Het lichaam van Danneels werd donderdagavond overgebracht naar het
aartsbisschoppelijk paleis op de Wollemarkt war hij werd
opgebaard en mensen hem tot en met woensdag een
laatste groet kunnen gaan brengen.
De uitvaart van Danneels vindt volgende vrijdag 22 maart plaats in de
metropolitane Sint-Romboutskathedraal van Mechelen, zo bevestigt Geert
Lesage, woordvoerder van de bisschoppenconferentie. De dienst zal worden
geleid door kardinaal De Kesel.
Kardinaal Danneels bij de bekendmaking van zijn opvolger © Philippe Keulemans