Godsdienst belangrijker dan politiek

'Hervormden stempelden Nederlandse natie'

Niet politiek, maar kerk en religie vormden in de negentiende eeuw de kern van het maatschappelijk leven. Orthodox protestanten creëerden een eigen burgerschapsideaal, waarin kerk en natie centraal stonden. Dat blijkt uit onderzoek door Annemarie Houkes, die op 19 februari promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Het moderne maatschappelijke leven in Nederland is eerder geworteld in religie dan politiek."

De invloed van kerk en geloof overtrof in de negentiende eeuw die van staat en politiek. Dat blijkt uit onderzoek van historica Annemarie Houkes, die in haar proefschrift Christelijke vaderlanders. Godsdienst, burgerschap en de Nederlandse natie, 1850-1900, laat zien hoe kerk en religie de kern vormden van het maatschappelijk leven in die periode.

In haar onderzoek brengt Houkes een groep protestanten in beeld die bijna vergeten is, maar rond 1900 ruim een derde van de Nederlandse bevolking uitmaakte: de hervormden. Zij vormden met de later afgesplitste gereformeerden de kern van een brede christelijke volksbeweging die van 1848 tot 1900 een bepalende rol speelde in de ontwikkeling van de betrokkenheid van Nederlanders bij het openbare leven. Deze beweging van orthodox protestanten zette zich af tegen de liberale voorstelling en inrichting van de Nederlandse natie en creëerde een eigen burgerschapsideaal, waarin kerk, geloof en de natie centraal stonden. "De christelijke identiteit was de basis waarop orthodoxe protestanten deelnamen aan het publieke leven", aldus Houkes, die voor dit burgerschapsideaal de term 'christelijk vaderlanderschap' hanteert. Dat is een andere invulling van het woord ‘burger’, een begrip dat wordt geassocieerd met staat en politiek.

Lees verder op de website van de RUG

>Religion much more important than politics in nation-building in the nineteenth century

Dutch Reformed Church (‘hervormd’) formed the heart of a widespread popular Christian movement that played a definitive role in the development of the involvement of the Dutch in public life in the period 1848 to 1900. This orthodox Protestant movement resisted the liberal vision and design of the Dutch nation and created its own citizenship ideal, in which church, religion and the nation took centre stage.
...
The so-called missionary gatherings played an important role – huge summer gatherings, perhaps best compared with modern pop festivals such as Lowlands or Pinkpop, where thousands of Protestants from all over the country gathered together.