Fennie Kruize, die in Kampen theologie studeerde, voert een warm pleidooi voor ,,esoterisch geloven''. Dat is ,,geloven van binnenuit'', gebaseerd op ,,een innerlijk weten''. Daar horen geen gezaghebbende dogma's bij. ,,Het eigen innerlijk bepaalt of iets wel of niet goed is en dat laat zich nooit in vaste waarheden vastleggen.'''Esoterie' staat voor kennis die alleen voor ingewijden toegankelijk is, in tegenstelling tot exoterie: voor iedereen toegankelijke en begrijpelijke kennis. Esoterisch geloven, waar een waaier van denkbeelden onder valt, heeft oude wortels. Het gaat om de gnostiek zoals die zich ontwikkelde in de eerste eeuwen van het christendom en door de christelijke kerk is afgewezen - dat laatste bekritiseren de aanhangers. Zij voelen zich gesterkt door de vondst van een grotendeels gnostische bibliotheek van Nag Hammadi, Egypte, in 1945.
Volgens Kruize is God geen persoon buiten de mens, maar ,,een wijze van zijn'', een kracht, energie of vonk. Het goddelijke en het menselijke zijn niet van elkaar te onderscheiden maar versmelten. Jezus is niet het unieke vleesgeworden Woord van God, maar een ,,ingewijde, in wie de vonk van God volledig geïncarneerd, of vleesgeworden is''. De 'Christusgeest' die in Jezus was, is ook in andere mensen aanwezig, aldus Kruize. De mens is bovendien niet zondig en heeft geen verlossing van buitenaf nodig: de mens is goed en - van binnenuit - in staat tot beter.
De protestantse predikante duidt het traditionele kerkelijke geloof als dogmatisch, hiërarchisch en moraliserend. Zij brengt het in verband met kerkscheuringen, vervolgingen en uitsluiting. ,,Ook in de eenentwintigste eeuw halen nog steeds veel geïnstitutionaliseerde orthodoxe kerken hun bestaansrecht uit hun eigen dogmatisch ingevulde veronderstelde waarheden. Nog steeds worden mensen buitengesloten, vallen gezinnen uiteen en worden zelfs godsdienstoorlogen gevoerd, omdat men meent dat men slechts in eigen kring zalig kan worden. Zo worden bijvoorbeeld in evangelicale en orthodoxe kringen mensen die samenwonen en seks hebben voor het huwelijk en ook homoseksuelen van het avondmaal geweerd, uit bestuursfuncties gezet, en wordt hun een kerkelijke inzegening van hun huwelijk geweigerd''.
Lange tijd dacht Kruize dat de twee vormen van geloven - esoterisch en exoterisch - samen zouden kunnen optrekken in de kerk, of op z'n minst naast elkaar zouden kunnen bestaan. Voorwaarde is ,,volstrekte acceptatie van de gelijkwaardigheid van zowel de exoterische als esotersiche wijze van geloven''. Haar bekruipt echter het idee dat dit ,,een onmogelijke opgave is''. Ook voor Kruize blijken intussen niet 'alle wijzen van geloven' acceptabel te zijn. Niet acceptabel zijn dan vormen van geloven die ,,in zichzelf totalitair zijn en daarmee mensen hun eigen spirituele vrijheid ontnemen''. De kerk moet volgens de van oorsprong gereformeerde predikante een plek zijn waar ,,mensen op eigen wijze hun geloof mogen delen en beleven''.Maar men kan toch niet iedereen op zijn eigen manier het geloof laten beleven zonder de Bijbelse leidraad. Ons inziens moet de Heilige Schrift voor ons de gids zijn hoe een kerkdienst te houden, en dit kan op zeer vele verschillende manieren. Elke kerkgemeenschap heeft dus reeds enorme vrijheden. voor de innerlijke beleving moet men opletten dat men geen heidense riten binnenbrengt. Het innerlijke moet dus steeds gevoed worden door het zuiver Bijbelse.
(Goddelijke vrijheid is uitgegeven door Ankh-Hermes)
No comments:
Post a Comment